Khám phá các thông số kĩ thuật và các cổng kết nối trên Mainboard

Để có thể tự mình xây dựng một bộ máy tính hoặc thay thế linh kiện cho chiếc PC của bạn thì bạn cần hiểu được các thông số Mainboard và các cổng kết nối trên mainboard hỗ trợ gì. Vì thế mà Phúc Anh xin gửi đến cho các bạn các thông số cơ bản của một chiếc mainboard để có thể tự mình lắp ráp và nâng cấp máy tính

Kích thước chuẩn của các loại mainboard trên thị trường

Kích thước là thông số đầu tiên mà chúng ta cần phải nói đến. Vì đây sẽ quyết định mainboard của bạn sẽ có những cổng kết nối gì và có thể lắp được vào trong vỏ case nào

Kích thước mainboard được quy định bởi thông số Form Factor và được chia ra 2 chuẩn đó là ATX và BTX. Các chuẩn này sẽ quy định về kích thước, cách bố trí các khe kết nối, mức độ tương thích giữa các cổng

Trên thị trường hiện nay thì mainboard chuẩn ATX là kích thước thông dụng nhất, Form Factor ATX có kích thước chuẩn là 12 x 9,6 inch (30,5 x 24,4 cm).

Một Mainboard ATX sẽ có đầy đủ các khe cắm cần thiết cho bạn với 2-4 khe ram, 2 - 4 khe cắm PICe để cắm card đồ họa. Ngoài ra mainboard loại này cũng có nhiều khe cắm khác phục vụ cho việc cắm thêm Card âm thanh, cổng SATA, các bộ adapter khác

Chuẩn ATX cũng có nhiều phiên bản mở rộng khác để phù hợp với nhiều nhu cầu sử dụng như

EATX (Extended ATX): 12 x 13 in (304 x 330 mm)

Micro-ATX: 9.6 × 9.6 in (244 × 244 mm)

Bên cạnh chuẩn ATX thì chuẩn BTX là một chuẩn dành cho người dùng chuyên nghiệp như các game thủ hay nhân viên thiết kế đồ họa có nhu cầu sử dụng với cường độ cao

Kích thước cơ bản của BTX là 10.5 × 12.8 in (266.70 × 325.12 mm), ngoài ra cũng có nhiều phiên bản khác để phù hợp với các vỏ case như:

Micro-BTX (uBTX): 10.5 × 10.4 in (266.70 × 264.16 mm)

Nano-BTX: 10.5 × 8.8 in (266.70 × 223.52 mm)

Pico-BTX: 10.5 × 8.0 in (266.70 × 203.20 mm)

Socket cắm CPU

Socket cắm CPU là bộ phận để liên kết giữa CPU và mainboard, và chính vì thế mà CPU có thể tháo khỏi Mainboard để thay thế hoặc bảo trì một cách dễ dàng. Mỗi đời CPU sẽ tương thích với một Socket khác nhau. Và hiện tại có nhiều kiểu dáng Socket cắm CPU đó là

Socket PGA

PGA (Pin Grid Array) là dòng socket mà ở đó các chân CPU sẽ được được sắp xếp thành một lưới đều nhau và cắm vào các lỗ có sẵn trên bo mạch chủ

Socket LGA

LGA (Land Grid Array) là dạng socket ngược lại với PGA. Khi đó ở trên Main sẽ có sẵn các chân để tiếp xúc với mặt CPU. Nhờ được gắn thẳng vào bo mạch chủ, nên chân socket LGA có độ bền tốt hơn so với socket PGA.

Socket BGA

BGA (Ball Grid Array) đây còn gọi là dạng socket hàn chết. Chân của bo mạch chủ và điểm tiếp xúc của CPU sẽ được hàn cố định với nhau bằng thiếc, từ đó giảm thiểu tình trạng hư hại hoặc ngăn ngừa biến dạng CPU khi sử dụng. 

Socket ZIF

Socket ZIF (Zero Insertion Force) là một bản nâng cấp khác của dòng socket PGA, được xây dựng để tích hợp thêm chân nối trên CPU. Khi sử dụng socket ZIF, bạn chỉ cần đặt CPU một cách nhẹ nhàng lên socket rồi khóa lại thông qua cơ chế thanh đòn bẩy.

Thông thường trên các sản phẩm laptop thì CPU sẽ được hàn chết qua Socket BGA. Còn Các Socket của CPU Intel hiện tại sử dụng socket LGA

Hiện tại với bo mạch chủ cho CPU AMD sẽ sử dụng Socket PGA, còn bo mạch chủ cho Intel thường sử dụng Socket LGA tuy nhiên với mẫu CPU mới nhất Ryzen 7000 series AMD cũng đã đổi qua Socket LGA

Chipset 

Chipset là con chip tích hợp trên main có nhiệm vụ quản lý hoạt động của các thành phần trên bo mạch chủ. Nó quy định CPU nào có thể hoạt động, các thiết bị cắm thêm vào… Nó là trung tâm giao tiếp, truyền tải các dữ liệu giữa các phần cứng với nhau, bao gồm chipset cầu bắc và chipset cầu nam.

Chipset quyết định 3 thứ: sự tương thích của các phần cứng, các tùy chọn mở rộng và khả năng ép xung (OC).  

Khe cắm RAM

Số lượng khe cắm RAM trên main sẽ bằng số lượng RAM bạn có thể cắm vào máy tính. Thông thường số khe cắm RAM sẽ là 2 hoặc 4.

Mỗi đời bo mạch chủ sẽ sử dụng loại RAM khác nhau có kích thước, chân cắm khác nhau. Vì vậy khi thay, nâng cấp RAM hãy chú ý vào thông số Mainboard hỗ trợ để chọn đúng loại RAM

Các khe kết nối mở rộng, khe PCI-e

Trên main sẽ có các cổng, khe kết nối để bạn có thể cắm các linh kiện khác như Card màn hình, Card âm thanh, Card mạng,...để mở rộng thêm các tính năng cho máy tính.  

Thông dụng nhất hiện nay là khe cắm chuẩn PCI-e với tốc độ và băng thông vượt trội hơn rất nhiều so với các khe cắm thế hệ trước. 

Cổng PCIe được tạo ra để thay thế cho các chuẩn kết nối cũ hơn như AGP hoặc PCI nhằm tăng tốc độ băng thông, tăng tốc độ truyền tải dữ liệu

Kích thước của khe PCI-E và tốc độ của các khe này sẽ không giống nhau do giới hạn thực tế về băng thông của các Chipset

Các cổng kết nối phía sau (back Panel)

Các cổng kết nối phía sau mainboard được sử dụng để bạn kết nối các thiết bị ngoại vi như màn hình, bàn phím, chuột, ổ cứng gắn ngoài… Các cổng kết nối cơ bản mà mọi chiếc mainboard có hiện nay là:

Cổng USB

Cổng VGA

Cổng HDMI

Cổng kết nối dây mạng (RJ45)

Cổng Audio (Jack 3.5)

Cổng màu hồng (Micro) kết nối micro.

Cổng màu xanh lá (Line out) phát âm thanh

Cổng màu xanh dương (Line in) nhận tín hiệu âm thanh vào máy tính để xử lý.

Ngoài ra những những Mainboard đời cũ sẽ có thêm cổng kết nối để sử dụng với các thiết bị cũ hơn như:

Cổng PS/2

Cổng Parallel

Cổng Serial

Hiện nay cổng USB trên bo mạch chủ cũng được chia làm nhiều loại kết nối với tốc độ khác nhau như USB type A, USB type C… Thế hệ cổng USB càng mới, tốc độ kết nối của nó càng cao.

Các kết nối Internal 

Bất cứ Mainboard nào cũng đều có các jack cắm cấp nguồn hoặc jack tín hiệu ra mặt trước để bật máy, reset và các jack cắm cho các thiết bị làm mát

Khe cắm ổ cứng hỗ trợ

Hiện nay, chuẩn kết nối M2 đang chiếm đa số trong các sản phẩm SSD đời mới. Và những sản phẩm này có các kích thước nhất định là

M.2 2230: rộng 22mm x dài 30mm.

M.2 2242: rộng 22 mm x dài 42mm. 

M.2 2260: rộng 22 mm x dài 60 mm.

M.2 2280: rộng 22mm x dài 80mm

M.2 2210: rộng 22mm x dài 110mm

Và chuẩn chân cắm của các dòng SSD này cũng có sự khác biệt Trên thị trường có chủ yếu là 3 loại chính: 

B Key: Có 6 chân (pins) và nằm ở phía bên phải.

M Key: Có 5 chân (pins) cách một khoảng trống và nằm ở phía bên trái.

B + M Key: Có 2 khoảng trống, với 5 chân ở bên trái và 6 chân ở bên phải. 

Chính vì thế mà bạn cần lựa chọn SSD phù hợp, tương thích với mainboard để có thể sử dụng được

Cùng với đó thì các bo mạch chủ cũng được trang bị các kết nối SATA. Kết nối SATA thông dụng nhất thời điểm hiện tại là SATA3 với tốc độ truyền tải trung bình (theo lý thuyết) là 6GB/s và có khả năng tương thích ngược với các chuẩn SATA cũ

Chuẩn kết nối mạng

Hiện tại các bo mạch chủ máy tính chắc chắn sẽ có cổng kết nối mạng LAN với thông số kỹ thuật khác nhau thể hiện việc kết nối mạng với tốc độ đường truyền khác nhau. Ngoài ra với các mã cao cấp thì các hãng cũng sẽ cung cấp tùy chọn kết nối Wifi để bạn có thể sử dụng kết nối mạng không dây cho chiếc PC của mình.

Trên đây Phúc Anh đã gửi đến cho bạn các kiến thức về thông số Mainboard và các cổng kết nối đặc trưng nhất trên bo mạch chủ để bạn có thể dễ dàng nâng cấp, thay thế, mua mới Mainboard. Xin chào và hẹn gặp lại tại các bài viết khác của Phúc Anh.